Neurodydaktyka

Czy znasz pojęcie „neurodydaktyka”? Prawdopodobnie termin ten nie jest Ci zbyt dobrze znany, gdyż jest to dyscyplina, która od niedawna znajduje zastosowanie w dziedzinie edukacji. Obejmuje ona wszystkie aspekty, które są bezpośrednio związane z procesem uczenia się.

Najogólniej mówiąc, ta nowa dyscyplina ma na celu maksymalne wykorzystanie mózgów uczniów. Nie zaniedbuje jednak tak ważnych aspektów procesu uczenia się, jak emocje i indywidualne zdolności. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o neurodydaktyce, jej korzyściach i jak ją wykorzystać do skutecznego uczenia się, opowiadamy o tym poniżej.

Podstawy neurodydaktyki

Aby lepiej zrozumieć pojęcie neurodydaktyki, należy zapoznać się również z innymi powiązanymi ze sobą pojęciami. Na przykład neuronauka, neuroedukacja i neurolearning.
Neurodydaktyka jest dyscypliną powstałą bardzo niedawno. Jej podstawowym celem jest maksymalne wykorzystanie tego, jak działa mózg w procesie uczenia się.
Aby poszerzyć naszą wiedzę o tej nowej dyscyplinie, należy zagłębić się w jej zalety. Powinniśmy również przyjrzeć się jej podstawowym filarom oraz czynnikom, które odróżniają między innymi tradycyjne szkolnictwo od neurodydaktyki.

Wyjaśnienie pojęć

Neuronauka – jest to zespół dyscyplin skupiających się na związkach między funkcjonowaniem mózgu a zachowaniem człowieka. Nauki te obejmują neurobiologiczne aspekty zachowania. Dodatkowo wspiera je psychologia poznawcza, lingwistyka, antropologia i sztuczna inteligencja. Jest to dziedzina, która powstała niedawno, zapoczątkowana w latach 60. XX wieku. Zainteresowanie jej badaniem wzrosło w ostatniej dekadzie XX wieku.
Neuroedukacja – neuroedukacja znana jest również jako neurobiologia edukacyjna. Jest to szeroka dziedzina badań zajmująca się optymalizacją procesu nauczania i uczenia się mózgu. Zajmuje się również neurobiologicznymi podstawami, które leżą u jego podstaw. Ostatecznie jej głównym celem jest zastosowanie jej odkryć w celu poprawy procesu edukacyjnego. W ten sposób stara się zrozumieć, jak mózg zmienia się i dostosowuje podczas uczenia się. Należy zauważyć, że neuroedukacja operuje technikami neurolearningu.
Neurolearning – neurolearning jest połączeniem psychologii, pedagogiki i neuronauki. Wyjaśnia, jak działa mózg podczas uczenia się. Neurolearning i emocje idą praktycznie w parze. Ta dyscyplina bardzo mocno bierze pod uwagę inteligencję emocjonalną jednostek. W rzeczywistości kilka badań wykazało, że procesy emocjonalne i poznawcze są nierozłączne w procesie uczenia się.
Neurodydaktyka – jest określana przez wielu badaczy jako dyscyplina, która zapowiada duże zmiany i ulepszenia we wszystkich obszarach edukacji. Neurodydaktyka jest gałęzią neuroedukacji. Konkretnie polega na zastosowaniu nowej wiedzy o mózgu i poznaniu w procesie nauczania-uczenia się.

three men laughing while looking in the laptop inside room

Czym jest neurodydaktyka?

Jest to dyscyplina, która koncentruje się na zdolności ludzi do uczenia się. Stara się znaleźć szereg warunków dla optymalnego rozwoju tego procesu. We wszystkich definicjach tego pojęcia, które można znaleźć, panuje przekonanie, że istnieje ścisły związek między zdolnością do uczenia się a plastycznością mózgu. Neurodydaktyka ma zatem na celu ukierunkowanie wiedzy neurobiologicznej na dydaktykę i wreszcie zastosowanie jej w procesie kształcenia i wychowania.

Jaka jest geneza neurodydaktyki?

Neurodydaktyka miała bardzo szybki, choć nie od razu, progres historyczny. Jej początki związane są z ogromnym postępem, jaki dokonał się w neuronaukach począwszy od lat 70. XX wieku. Stało się to dzięki udoskonaleniom w tworzeniu i interpretacji obrazów mózgu.

Termin ten został ukuty przez Gerharda Friedricha i Gerharda Preissa w 1988 roku, po serii badań edukacyjnych, w których wiedza z neuronauki została powiązana z wiedzą o uczeniu się. Celem było zbadanie, co zmienia się w różnych regionach mózgu podczas procesu uczenia się.

Jakie są korzyści z neurodydaktyki?

Celem neurodydaktyki jest w zasadzie pomoc uczniom w nauce. Wiedza o tym, jak działa mózg, pozwala na optymalny dobór podejść metodycznych. W efekcie następuje poprawa procesów uczenia się.

Rozwój określonych umiejętności poznawczych, emocjonalnych, artystycznych, czytelniczych czy medytacyjnych, które uczniowie rozwijają dzięki zastosowaniu neurodydaktyki, ma ogromny pozytywny wpływ na proces uczenia się.
Praktyka działań neurodydaktycznych motywuje ciekawość, uwagę i koncentrację uczniów na tym, czego się uczą. Ponadto motywacja jest niezbędna, aby student mógł uczyć się bez wątpienia w swoje możliwości.
Ponieważ jest to dyscyplina, w której sposób nauczania jest zróżnicowany, łatwiej jest dzieciom prezentować zrównoważone i pozytywne stany emocjonalne. Dzieje się tak dlatego, że zachęca się do samokontroli i zarządzania emocjami.

Jakie są podstawowe zasady neurodydaktyki?

Neurodydaktyka to dyscyplina oparta na szeregu podstaw. Poniżej podpowiadamy, czym one są:

Proces uczenia się jest zabawą. Jest to prawdą w momencie, gdy uczeń z własnej woli decyduje, czego chce się nauczyć. Jeśli uczeń z własnej inicjatywy rozwiązuje problem, który uważa za trudny, to uczuciem, jakie towarzyszy mu po jego rozwiązaniu, jest szczęście. Wynika to ze wzrostu dopaminy, która wytwarza się w mózgu.
Uczenie się często następuje spontanicznie. Dzieci są w stanie nabyć pewne umiejętności poprzez zabawę i bez kierowanej instrukcji. Są to ukryte mechanizmy neurobiologiczne samego procesu uczenia się.
Lata, w których ludzie są szczególnie wrażliwi na uczenie się, to lata przed okresem dojrzewania. Pewnych umiejętności najlepiej uczyć się wcześniej. Tak jest na przykład z grą na instrumencie czy nauką języka. Z drugiej strony, inne umiejętności można nabyć przez całe życie.
Uczenie się jest traktowane jako proces emocjonalny. Jeśli dzieci kojarzą pewne informacje i treści z pozytywnymi uczuciami, to lepiej je zapamiętują, zachowują i utrwalają.
Aby ułatwić uczenie się potrzebne jest środowisko bogate w bodźce. W przeciwnym razie, przy ubogim środowisku, dzieci nie są stymulowane. Łatwiej jest zachować informacje poprzez różne kanały sensoryczne.

Przykłady strategii neurodydaktycznych

Poniżej przygotowaliśmy kilka strategii neurodydaktycznych, które można wdrożyć w szkole.

Flipped classroom – Dzięki tej metodologii uczeń przyjmuje znacznie bardziej aktywną rolę w procesie uczenia się. Nauczyciele przekazują uczniom treści teoretyczne za pomocą różnych narzędzi, z których korzystają oni poza klasą (m.in. filmy, notatki czy podcasty). W ten sposób czas zajęć byłby wykorzystywany do rozwiązywania wątpliwości, praktyk lub do otwierania debat i forów dyskusyjnych na istotne tematy.
Gry i zabawy – celem jest promowanie nauki poprzez gry, które zachęcają również do pracy zespołowej i kreatywności.
Pokazywanie informacji w ten sposób „zmusza” uczących się do badania i odkrywania, aby zagłębić się w informacje. W ten sposób uczniowie sami tworzą swoją naukę.
Ćwiczenia fizyczne – aktywność fizyczna przed zajęciami pomaga mózgowi ucznia przygotować się do nauki. Dzieje się tak, ponieważ stymulacja ruchowa umożliwia tworzenie połączeń neuronowych.
Uczenie się za pomocą pytań – jest to bardzo przydatne do wytworzenia motywacji, uwagi i koncentracji u uczącego się. Aby móc udzielić odpowiedzi, będzie on musiał wyszukać informacje niezbędne do rozwiązania postawionych pytań.
Oceny ustne – zarówno egzaminy ustne, jak i prezentacje pozwalają na bardziej rygorystyczną ocenę wiedzy zdobytej przez uczniów. W ten sposób studenci przygotowują się merytorycznie w oparciu o zrozumienie materiału, a nie tylko jego zapamiętanie.
Wykorzystanie teorii w praktyce – udowodniono, że mózg uczy się więcej, jeśli wystawiamy go na sytuacje, które są intelektualnie wymagające, złożone i jak najbardziej realistyczne.
Uczenie się więcej niż jednego języka w młodym wieku – osoby, które uczą się więcej niż jednego języka w dzieciństwie i ćwiczą go wraz z wiekiem, mają większą uwagę selektywną.To z kolei ułatwia nabywanie złożonych umiejętności uczenia się.
Czytanie – ta czynność jest jedną z aktywności, która najbardziej zwiększa zdolności umysłowe. Jest w stanie aktywować ważne obszary mózgu, które wpływają na pamięć i emocje. Czytanie obniża poziom stresu, a nawet wzmacnia umiejętności społeczne i empatię czytelnika.
Praca nad inteligencją emocjonalną – zachęcanie do zarządzania emocjami, a także samopoznania, może przynieść ogromne korzyści w nauce. Ponadto, stres czy sytuacje takie jak mobbing mogą być w ten sposób lepiej opanowane.
Zapamiętanie tego, czego się nauczyłeś – zadawanie pytań dotyczących niedawno poznanych tematów jest korzystne dla pamięci długoterminowej.
Zaskoczenie podczas nauki – zaskoczenie jest prowokowane przez nowy i niespodziewany bodziec, który generuje duże dawki stymulacji. Choć powoduje przerwanie rozwijanej aktywności, zwiększa aktywność neuronów, a wraz z nią uwagę i pamięć roboczą. Zmusza to do przetwarzania nowych informacji i adaptacji tego, co zostało nauczone.

Ograniczenia neurodydaktyki

Badacze wywnioskowali, że neurodydaktyka zapowiada poważne zmiany we wszystkich dziedzinach edukacji. Dotyczy to między innymi strategii nauczania, edukacji specjalnej, technologii i języków obcych. Także kształcenie i dokształcanie nauczycieli, a nawet zmiany w organizacji pedagogicznej.

Zdaniem ekspertów neurodydaktyka nie jest jednak pozbawiona ograniczeń. Dzieje się tak dlatego, że istnieje wiele innych czynników, które wpływają na uczenie się. Niektórymi z tych czynników jest genetyka, środowisko społeczne czy odżywianie. Z tego powodu niesłuszne byłoby myślenie, że konformacja mózgu jest uwarunkowana tylko i wyłącznie nauką szkolną jednostki

Metody stosowane w neurodydaktyce

Metoda	Opis
Zasady multimodalności	Metoda polega na tym, aby wykorzystać różnorodne kanały percepcyjne, takie jak wzrok, słuch, dotyk i ruch, aby zapewnić jak najwięcej bodźców sensorycznych podczas uczenia się. Dzięki temu uczniowie mają większą szansę na zrozumienie i przyswojenie wiedzy.
Metoda projektów	Polega na tym, aby uczniowie pracowali nad projektami, które pozwolą im na wykorzystanie wiedzy i umiejętności zdobytych podczas nauki w praktyce. Dzięki temu mają oni możliwość nauczenia się w sposób praktyczny i zastosowania zdobytej wiedzy w rzeczywistych sytuacjach.
Metoda gamifikacji	Metoda polega na wykorzystaniu elementów gier do motywowania i angażowania uczniów w proces nauki. Dzięki temu uczniowie mają większą ochotę na naukę i częściej podejmują wyzwania związane z procesem edukacyjnym.
Techniki mindfulness	Metoda ta polega na świadomym, uważnym i akceptującym podejściu do otaczającej nas rzeczywistości. Uczniowie uczą się koncentracji i obecności w chwili obecnej, co pozytywnie wpływa na ich zdolność do uczenia się i radzenia sobie z emocjami.

Podsumowanie

Celem neurodydaktyki jest wspieranie rozwoju nowych strategii edukacyjnych opartych na neuronauce. Wszystko to, nie zapominając w żadnym momencie o związku między emocjami a uczeniem się. W ten sposób uczenie się jest wzmacniane lub hamowane w zależności od różnych bodźców, które uczeń może odbierać. W tym sensie to uczeń staje się głównym aktorem w procesie uczenia się. Nauczyciel w tym przypadku stałby się „prostym przewodnikiem” w różnych praktykach proponowanych przez neurodydaktykę.