Stereotypowe studenckie życie to czas oszczędzania: taniego jedzenia i picia, wynajmowania pokoju w akademiku oraz cięcia kosztów wszędzie tam, gdzie to możliwe. Nie zawsze jednak musi tak być. Część studentów czerpie ze strony uczelni dodatkowe pieniądze, które w niektórych przypadków składają się na całkiem pokaźne sumy. Czy potrzeba do tego celu jakichś szczególnych osiągnięć? Jak dostać stypendium naukowe w Polsce?
Rodzaje stypendiów w Polsce
Nie wszystkie stypendia uzależnione są od wyników w nauce. Część z nich zależy od stanu zdrowia i statusu majątkowego studenta. Generalnie stypendia w Polsce możemy podzielić na:
- stypendium rektora – przyznawane studentom, którzy w poprzednim roku uzyskali wysoką średnią ocen lub mieli szczególne osiągnięcia naukowe, artystyczne lub sportowe. Zazwyczaj otrzymuje je 10% najlepszych studentów na kierunku, a przyznana kwota zależy od średniej;
- stypendium socjalne – drugie najczęściej przyznawane stypendium na polskich uczelniach. Kwalifikacja zazwyczaj jest uzależniona od dochodu przypadającego na osobę w rodzinie studenta. Wysokość takiego stypendium ogranicza ustawa o świadczeniach rodzinnych; Przykład tego jak wygląda wniosek na UJK można znaleźć na stronie: https://wpins.ujk.edu.pl/studenci/pomoc-materialna/#informacje-ogolne
- stypendium dla osób niepełnosprawnych – przyznawane na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności, kwota uzależniona od jego stopnia;
- zapomoga – jednorazowa pomoc materialna dla studentów, którzy znaleźli się w losowej, trudnej sytuacji życiowej. Od stypendium socjalnego odróżnia ją konieczność zajścia nieprzewidzianego wydarzenia, na które nie ma się wpływu, np. śmierci kogoś bliskiego. W przypadku, kiedy student zmaga się z trudną sytuacją materialną, ale bez wystąpienia żadnego zdarzenia losowego, właściwym świadczeniem będzie stypendium socjalne.
Wszystkie te stypendia można ze sobą łączyć. Oznacza to, że biedny, lecz zdolny student z niepełnosprawnością może jednocześnie otrzymywać stypendium rektora (dzięki wysokiej średniej), socjalne (przez niskie dochody) oraz dla osób niepełnosprawnych (ze względu na orzeczenie).
Jak dostać stypendium rektora
Większość studentów będzie zainteresowana tym, jak dostać stypendium naukowe w Polsce. Zasady przyznawania stypendium rektora dla najlepszych studentów ustalają indywidualnie poszczególne uczelnie. Najczęściej do otrzymania takiego świadczenia uprawnionych jest 10% najlepszych studentów na danym roku. Aby znaleźć się w tym gronie należy uzyskać wysoką średnią ocen w poprzednim roku studiów oraz złożyć odpowiedni wniosek do dziekanatu lub działu spraw socjalnych. Stypendia naukowe nie są przydzielane z automatu. Istnieje również szansa na otrzymanie stypendium na pierwszym roku studiów, jednak dotyczy to jedynie laureatów międzynarodowych olimpiad naukowych lub ogólnopolskich olimpiad przedmiotowych.
Po złożeniu wniosku nastąpi jego rozpatrzenie przez specjalnie powołaną do tego celu komisję na uczelni. Tworzy ona ranking studentów, uwzględniając średnią ocen, osiągnięcia naukowe (np. publikacje), artystyczne lub sportowe (udział w zawodach międzyuczelnianych z wysokimi wynikami). Zwykle pozytywnie rozpatrzone zostają wnioski osób, które znalazły się wśród najlepszych 10% tej listy. Wówczas uczelnia przyznaje stypendia naukowe na rok akademicki, wraz z wyrównaniem za miesiące, które upłynęły przed wydaniem decyzji. Niektóre uczelnie przyznają stypendia na semestr, ale jest to rzadkość – stanowi to dodatkowe formalności dla uczelni i generalnie nie jest praktykowane.
Uczelnia ma ustawowy obowiązek udzielania finansowego wsparcia studentom. Prawo zobowiązuje te jednostki do organizowania stypendiów naukowych, socjalnych i dla niepełnosprawnych. Jeżeli uczelnia nie oferuje takich możliwości, można złożyć skargę do ministerstwa. Wyjątkiem są szkoły wyższe prowadzone przez kościoły i związki wyznaniowe oraz seminaria duchowne – te zwolnione są z tego obowiązku.
źródło: Radio Oliwia
Wysokość stypendium rektora
Trudno powiedzieć jaka będzie wysokość tego świadczenia, gdyż uczelnie mają swobodę w kształtowaniu tych kwot. Zależy to od wysokości państwowych dotacji, wielkości uczelni, liczby studentów i innych zmiennych wartości. Najczęściej kwoty podzielone są na progi, których wysokość jest uzależniona od osiągniętej przez studenta średniej i oscylują w okolicach 800-1200 zł. W takim przypadku osoby z niższą średnią dostają 800 zł, ci z nieco wyższą 1000 zł, a najlepsi 1200 zł. Najniższe stypendia naukowe wynoszą ok. 300 zł, ale trafiają się też takie uczelnie, które oferują swoim studentom niebagatelne 1600 zł, jak np. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
źródło: Iza Skowrońska
Podsumowanie
W większości przypadków aby dostać stypendium naukowe w Polsce trzeba osiągnąć przyzwoite wyniki w nauce, udokumentowane wysoką średnią ocen i złożyć odpowiedni wniosek do właściwej komórki uczelni. Pomóc mogą dodatkowe osiągnięcia artystyczne i sportowe, bez znaczenia jest natomiast status materialny studenta – ten jest istotny jedynie w przypadku stypendium socjalnego. Przyznane stypendia są najczęściej w wysokości około 1000 zł, a uczelnie wypłacają je na konta bankowe wskazane przez studentów we wnioskach. Wniosek najczęściej trzeba złożyć do połowy października, wyniki klasyfikacji publikowane są na przełomie listopada i grudnia, a stypendia wypłaca się w grudniu: za październik, listopad i bieżące. Od tego momentu można spodziewać się comiesięcznych przychodów, aż do wakacji.